domingo, 26 de septiembre de 2021

 


 

El Cabildo nomina a sus Maestros del Arte 2021

                                

El Centro Cultural de la República El Cabildo, extensión del Congreso Nacional, anuncia su mayor distinción, Maestros del Arte, otorgada anualmente en reconocimiento y gratitud a los años de labor creadora y de gestión cultural desarrolladas por artistas de nuestro país. En el 2021 se anuncia el homenaje de gratitud y con la afirmación de deseos de que sus respectivas tareas en favor de la cultura de nuestro país sigan cosechando sus creaciones en cada rama del arte.
Las destacadas figuras son: Mónica González, en Artes Visuales; Feliciano, Acsota, en Literatura; Luis Álvarez, en Música; Mary Carmen Niella, en Danza; y Jesús Pérez, en Teatro. Todas ellas pasarán a formar parte de la Galería de los Maestros del Arte, un espacio que rinde un merecido tributo a sus esforzadas entregas.
Mónica González. Artes Visuales
Asunción. 1952. Artista visual y docente. Es Licenciada en Lengua Inglesa y Civil Americana, por la UNA. Tomó cursos de Pintura y Grabado con Livio Abramo. Talleres y Seminarios de Arte con Olga Blinder, así como con Luis Felipe Noé, Vivian Guggenheim, Rubens Gershmann y otros. Expone periódicamente desde 1985 en nuestro país, así como en Dinamarca, Argentina, Brasil y otros países, entre ellas, en las Bienales de Sao Paulo, Venecia, La Habana, Mercosur.
Su obra figura en numerosas publicaciones latinoamericanas, eventos de artes y centros culturales nacionales e internacionales. Docente del ISA-FADA. Premio Martel de Pintura, 1990; Pre-Selección del Premio Jacinto Rivero de Faro para las Artes, 2002, Primera Mención Escultura en el Gran Premio Oscar Trinidad. Su obra forma parte de colecciones del Museo Paraguayo de Arte Contemporáneo, en Residencia de coleccionistas en Zúrich, Suiza; Ulm, Alemania; Buenos Aires, Argentina; España, Francia, EEUU, Singapur, Japón y otros.
Jesús Pérez. Teatro
Asunción, 1937. Actor de teatro y docente de Inglés. Debutó profesionalmente en 1977, en la obra “Espíritu burlón”, con el grupo Gente de Teatro. Desde entonces ya no se alejó de las tablas, compartiendo escenas con actores renombrados como María Elena Sachero, Margarita Irún, Anita Recalde, Humberto Gulino, Gustavo Ilutovich, Jorge Ramos, Ramón del Río y Miguel Gómez.
También incursionó en televisión con “Sombras en la noche”, “González vs. Bonetti”, “La Chuchi”, y en cine, con “Lectura según Justino”. Llevó su talento a Argentina y EEUU. Recibió varios premios, como el de la Revista Cartelera a Mejor Actor de Teatro (en 1993 y 1994) y el Molière al Mejor Actor de Teatro (en 1995).
Feliciano Acosta. Literatura
Concepción, 1943. Poeta, gestor cultural y docente. Licenciado en Lengua Guaraní por la UNA. Como docente trabajó durante muchos en instituciones de nivel secundario y universitario. Tiene investigaciones sobre la literatura popular y la literatura culta escrita en guaraní. Es miembro de número de la Academia de la Lengua Guaraní y fue presidente de la Sociedad de Escritores del Paraguay. Entre sus poemarios están Ñe’ẽ ryrýi (1983), Mua sa vera (1996), Pyambu (1999), Mombyryete mombyry (2006), Ñe’ẽ ryrýi ryryive (2008) y Pyhare mboyve (2016). Publicó libros para la enseñanza de la lengua y la literatura guaraní, como Ñe’ẽpoty aty. Voces de poetas en guaraní (2005) y Guarani ñe’ẽporã. Literatura Guaraní (2011). Distinguido como “Profesor de Guaraní del Año 1993”, por el MEC, y “Personaje del Año 1994” por la revista Cartelera y el Semanario La Opinión.
Mary Carmen Niella. Danza
Asunción. Coreógrafa, bailarina y maestra de Danza Contemporánea y Hatha Yoga. Educadora Somática de Movimiento en Body-Mind Centering. Su educación incluye una Licenciatura en Bellas Artes con la especialidad en Danza y Composición de la Tisch School of the Arts-Nueva York; cursos intensivos de danza contemporánea con varios maestros internacionales, formación en BMC Somatic Movement Educator de la School of Body-Mind Centering, EEUU; Profesorado en Hatha Yoga con Pedro Kupfer de la Organización Yogabindu, Brasil. Crea obras para su compañía y para otras, como el Ballet Nacional, el Ballet Clásico y Moderno Municipal y la Compañía Juvenil de Danza del ISBA. Realizó presentaciones en EEUU, Brasil, Argentina, Uruguay y Paraguay. Maestra de danza contemporánea del Ballet Nacional, Instituto Superior de Bellas Artes, Instituto Municipal de Arte y otros. Seleccionada como coreógrafa representante para el International Choreographers Residency (ICR) del American Dance Festival y otras becas y premios. Es directora del Estudio de las Aguas.
Luis Álvarez. Música
Asunción, 1956. Violinista, compositor y arreglador. Estudió violín con Aniceto Vera Ibarrola en el Conservatorio Municipal de Música de donde egresó en 1974 como profesor superior de violín. Fue integrante de la Orquesta Sinfónica de la Ciudad de Asunción (OSCA) durante 12 años. A mediados de los 80 abandonó la sinfónica para dedicarse a la música popular, como compositor y arreglador, integrando varias agrupaciones, entre ellas, “Los Hobbies”. Al mismo tiempo dirigió grabaciones de música de inspiración folklórica con destacados intérpretes. Entre sus creaciones se destacan: “Navegando hacia el sol” (conocida como San Bernardino), “La chica del canario amarillo”, “Paren ese tren”, entre otras. Hijo del célebre músico Lorenzo Alvarez.


 

sábado, 13 de julio de 2019

Calco Sintáctico guaraníme (V Congreso Avañe´ë Kuaareka Aty)


Calco Sintáctico guaraníme
(V Congreso Avañe´ë Kuaareka Aty)
                                    
         Paraguái niko tetã iñe’ë mokõiva. Castellano ha guaraní ymaite guivéma oikovéva oñondive, ojoykére ha upévagui oike ojopype ohóvo.Ñe’ënguéra peichagua oñomyangekói, oike’imi katuete ojoysyrýpepe.
Ndaipóri voi niko ñe’ë imarã’ÿva.Oreko katuete ñe’ë oipurúva ambue ñe’ëgui noïriramo jepe ojoypýpe, ojoykére.
Paraguáipe katu pe castellano ipu’akaite guraníre ko´ága rupi hóvo. He´ë ymaite guivéma voy niko mbeguekatúpe omoinge ohóvo iñe´ë ñane ñe´ëme ha mbeguekatúpe avei heko guarani retepýpe ha omoambue ohóvo iñe’ëjoajungatúpe.
Kóva hína pe calco sintáctico oje´eha. Ojehu pe oñembohasáramo peteï ñe’ë reko ambue ñe’ë rekópe.
Ko’açaite ramo hína ko ñane retãme, ñane ñe’ë guaraní oipurueterei pe calco sintáctico, he´ë, ipuruharakuéra aje. Kóva jahechakuaa ñahendukuévo ñande rapichakuéra oñe’ëramo oñondive ha avei ñamoñe´ënguévo haiharakuéra remiñotŷngue.
         Py’ÿinte ñahendu ñande rapicha he’iramo, araka´épa jarekóta peteï pytu´u, he´irängue. Araka´épa japytu´umíta, térä, araka´épa ipa´ümíta ñandéve.
         Ñahendúva avei: Ikatúpa ajapo porandu, oipurängue. Ikatúpa amba´eporandu, Amba´eporandusetépa che, tamba´e porandumína         .
         Ymámi niko ñande jarýi, ñande sy he´imiva´erä ñandéve, Ñanndejára tanderovasa che memby, Ñandejára tanemohesäi tapia che memby, hendaguépe ko´áça jaipuru, tovasa, tesäi, ko´äva pe whatsApp pe jajuhukuaae ha jahechakuaa pe castellano ñandeguerahaitema ohóvo hekópe ha ñande katu ha´ete ku ñane apytu´ü kane´öva, ate´ÿva ko´áça rupi, jaháma chupe mbykyhápe.
         Oje´e avei Heta vy´apavë (Muchas felicidades); kóvarängue niko ikatu ja´e rombovyapavë, tandevy´apavë, ajépa.
         Ha jaikétaramo jehaipyrépe jahechakuaáta, Kalaíto Pombérope (1983)  karai Tadeo Zarratea rembiapokuépe avei oïha sa´imi ramo jepe, ipype jajuhúta avei, ha péicha he´i.


                                              
*Oikuaa haçua ñande py´a.( 41)
Ñandepy´akuaa haçua
         Jajepovyvyvévo jahávo jajuhu Pore'ÿ rapépe (2016), mombe´upuku, Hugo Centurión rembiapokuépe.
*Ojapo'ÿre pararä  ( hg30)
Omopararä´ÿre
*Oguereko katupyry omombe´u haçua ohechava´ekue. (hg36)
Ikatupyry omombe´u haçua ohechava´ekue
*Oguereko katï (hg50)
Ikatï
*Áça peve oï kyhyje (hg55)
Áça peve ojekyhyje
         Jahajahavévo ñaína jajuhu kuatiahaipyre Popularpe: Laura ojapo tesapo´ë, ha ombohéra tuicha hogue 14pe, ako 01-08-18 ramo-, péva hina omoïrangue, Lauura oporohesapo´ë.
*Ñande jaju Paraguarígui jahekávo mba´apo.
Ñande jaju Paraguarígui maba´apo rekávo. (Populín 13.11.18)
         Ipahaitépe jaikemíta ñe´ëasápe, amombe´umi haçua peëme ajuhuvaékue aipa´ümby mimívo GUNTER ARARO´Y (El invierno de Gunter) karai Juan Manuel Marcos rembiapokue Catellanope ha omoñe´ëasava´ekue kuñakarai Lourdes Rios González, ko´ä ñe´ëaty, che ndajuporäiva ipype.
*Reguerekova´ekue heta akähatä (PAG 41)
Neakähatä heta va´ekue
*... ome´ëva chéve ahay´o rasy ( pág. 50)
Chemboagy´orasýva
*Ojapohína jetypeka arandu barroco colonial rehegua
Ojetypekahína arandu barroco colonial rehe.
*Oñandu rete ro´y(80)
oñandu hete ro´y, térä hete ro y
*Pe tuvicha oity peteï ñemaña mbarete upe aty ári (98).
Pe mburuvicha omaña hatä upe aty ári
*Ome´ë jepopete´i kyre´ÿ umi moiköi kuimba´épe(99)
Ojepopete´i kyre´ÿ umi moköi kuimba´épe
* Pe mbo´ehára ojerure chéve pejapo haçua porandu chéve (100)
Pe mbo´ehára ojerure pe mba´eporandu haçua chéve
* Verónica oñemoï peteï py´ápe(100)
* Verónica oñembopy´a peteï.
* Alberto nde reguereko sa´i tembiasakue arandu.
Alberto sa´i ne rembiasakue arandu.
ko ipahapegua ahejáta peëme pemoï poräve haçua.
* Ndaikuaái pe mbo´ehao aravo ohejánepa chéve pa´ü amba´apo haçua
         ko´ä mba´e amombe´úva peëme chepy´apy, orepy´apy Guaraní Ñe´ë       Rerekuapavëme, ha roñeporandu ikatuva´eräpa ñambojevy jey ijysyry teépe ko ñane ñe´ë ha anive jaiko jaikutu jahávo hi´ánga mbytetépe ñane avañe´ë ha mbeguekatúpe ñamokangyve jahávo hekotee.
Aguyjete peëme cherendumihaguére.

Feliciano Acosta

YNAMBU’I


Versión Guaraní

Kuarahy iñakãsẽmívo ararapópe. Ynambu’i oheja hupa, ojetyvyrovyro ha osẽ ñúre oñehembi’u reka. 

Oturuñe’ẽ ha heko tujápe oguata, oveveroky jepi hína. 

Peichahágui ohecha tatatĩ po’i opu’ãva javorai’ígui. 

Sapy’aitérõ çuarã tata oñekumberéi ha ikonikoni ñúre. 

Ynambu’i itarovaite, opere, osapukái hatã hatãve. 

¿Moõpa peime che irũnguéra? –he’i iñe’ẽ rasẽ ryapu sorópe. 

Pykasu mombyrýgui ohendu Ynambu’i rasẽ ñembyasy ha oveve, pya’e pya’eháicha oveve hapichápe omoirũ. 

Oveve Ynambu’i ári ha yvatégui iñe’ ẽ me he’i: 

–Eveve yvate che irũ, pya’éke eveve yvate, yvateve ha ojupi ha oguejy osapukái jeyjeývo chupe. 



Arai ovu, ojepyso, ojave yvýre ha iñe’ pyrusúpe yvatégui he’i: 

Ani nde py’a tarova Ynambu’i, ñamboguéta agãite –ha oñoh ẽ y sakã, omboguarara ama. 

Ñu hendýva, pya’ete ogueve, otimbo, opyta. 

Ynambu’i ipepo pererépe oipeju tatatĩ ñu rovágui oipe’a. 

Arai omono’õ tatatĩ rembyre ha ogue, oguete ñu. 





Versión castellano

La nube recoge el resto de humo y se apaga definitivamente el fuego del campo.

Cuando el sol asoma en el horizonte. La perdiz deja su nido, se sacude y sale al campo en busca de comida.

Silba y como de costumbre camina y de vez en cuando vuela bajito.

De repente ve un hilito de humo que se levanta de un pequeño matorral.

Rápidamente el fuego lame y zigzaguea en el campo. 

La perdiz enloquece, aletea, grita cada vez más fuerte. 

Compañeros, ¿dónde están? –dice con una temblorosa y rota voz. 

La paloma desde lejos escucha el lastimero llanto de la perdiz y vuela, vuela lo más rápido posible para acompañar a su prójimo. 

Voló sobre la perdiz y desde lo alto con su peculiar voz le dijo: 

–Vuela alto, compañero, rápido vuela alto, lo más alto posible y sube y baja gritándole una y otra vez. 

La nube se infla, se extiende, se aproxima a la tierra y desde allí con su ronca voz le dice: 

–No te desesperes pequeña perdiz, apagaremos enseguida –Y derramó agua clara, ruidosa lluvia. 

El campo en llamas rápidamente se apaga y humea. 

La perdiz con aleteos sopla el humo del campo. 

La nube recoge el resto de humo y se apaga definitivamente el fuego del campo. 

Reportaje de Anibal Silvero para Misiones net


FELICIANO ACOSTA 02-07-19 ÑE'ẼPOTY - SAN JUAN LITERARIO